Het bombardement van Bospolder-Tussendijken is alweer 75 jaar geleden, maar is nog lang niet vergeten.
Derek Otte: ‘Laat verhalen nieuwe verbindingen leggen. Tussen toen en nu en tussen daar en hier. ‘
Nu de datum van de herdenking dichterbij komt, komen de verhalen los. Over kolen zeven voor een brandende kachel, bollen eten en het smullen van pulp pannenkoekjes in de hongerwinter, omdat er verder niets was. Mevrouw Tjabring-Smit haalt graag herinneringen op. Dochter Erna vindt het belangrijk om meer te herdenken dan alleen de Tweede Wereldoorlog. En kleinzoon Derek grijpt elke gelegenheid aan om door verhalen de verbinding tussen mensen te leggen. We spreken elkaar in het huis van de Rotterdamse stadsdichter.
Welke rol speelt de Tweede Wereldoorlog bij jullie?
Derek: ‘Bij ons in de familie zijn het eigenlijk drie bijzondere dagen. Dodenherdenking is op 4 mei. Op 5 mei denken we aan de bevrijding en op 6 mei herdenken we mijn opa die op die datum overleed.’
‘Als kind reden we net na het grote bombardement van mei 1940 door Rotterdam heen met een taxi.’ Bij mevrouw Tjabring-Smit (83) komen weer beelden boven: ‘Wij waren onderweg en moesten door de stad. Rotterdam stond in brand. Ik kon de hitte door de autodeur heen voelen. Dat maakte erg veel indruk, ik ben het nooit vergeten.’ Erna (56) luistert aandachtig. Derek (30) maakt tussendoor grapjes en vult zijn oma aan. ‘Terwijl zij in die taxi over de Coolsingel reed, was mijn opa tussen de puinhopen van dezelfde stad op zoek naar bruikbaar brandhout. Twintig jaar later hebben zij elkaar ontmoet, in Rotterdam. Ze zijn op veel plekken in de wereld geweest, maar bleven uiteindelijk in Rotterdam wonen. ‘
Gijsingflats
Mevrouw Tjabring-Smit: ‘Net na de oorlog woonde ik met mijn ouders en broers aan de Schiedamseweg. Op de plek waar de Gijsingflats zouden komen was toen nog een lege vlakte; daar lieten we de honden uit.’ Hier vielen 75 jaar geleden de bommen van de geallieerden, die de wijken Bospolder en Tussendijken per abuis bombardeerden. ‘Aan de overkant had je noodwinkels, supermarkt Simon de Wit, bakkerij Van der Meer en Schoep, een noodapotheek en een nooddokter.’ Jaren later ging zij, inmiddels getrouwd, in een van de vijf Gijsingflats wonen. De herdenking van het bombardement is 31 maart. Op de gevel van een van de Gijsingflats komt een gedicht van Derek, die vorig jaar stadsdichter van Rotterdam werd. Derek: ‘mijn gevelgedicht is geïnspireerd op Jan van Ettekoven, hovenier en bloemist, die een winkeltje had in de Taanderstraat. Sinds de dag van het bombardement in Bospolder-Tussendijken raakte hij, net als vele anderen, vermist. Zijn verhaal heeft mij erg aangegrepen.’
Meer herdenken
Mevrouw Tjabring-Smit, Erna en Derek hebben nog een ding gemeen: de behoefte om meer en breder te herdenken dan alleen de Tweede Wereldoorlog. Erna: ‘Helaas is er nog veel oorlog in de wereld. Laten we meer mensen betrekken bij de herdenkingen en ook andere oorlogen belichten. Hoe kun je nog herdenken als er geen ouderen meer zijn? Dan wordt onze dodenherdenking een leeg ritueel. Bovendien mogen de verhalen en de lessen die we eruit trekken niet verdwijnen.’ Geen herdenking dus zonder een link naar de actualiteit. We moeten er iets van leren, zodat de doden niet voor niets zijn geweest. Derek: ‘Het hier van toen is het nu van daar. Oorlog is oorlog, maar sommige mensen spreken over ‘onze’ oorlog. Als je alleen spreekt over de Tweede Wereldoorlog, dan sluit je mensen uit. Mensen uit Syrië of Irak hoef je niet uit te leggen wat oorlog of verzet is.’
Verbinden
Hoe dan ook, het blijft belangrijk om stil te staan bij de gebeurtenissen uit de Tweede Wereldoorlog. Mevrouw Tjabring-Smit: ‘Ook latere generaties kunnen lessen leren uit de oorlog. Alleen al als het gaat om het ervaren van vrijheid.’ Derek: ‘Het enige voordeel van zoiets verschrikkelijks als oorlog is dat het mensen op een bijzondere manier voor altijd verbindt, zelfs over de generaties heen. Verhalen zijn een ingang om mensen met elkaar te verbinden. Mensen van toen met mensen van nu, en mensen van hier met mensen van daar.’
Fotograaf: Fev Eremias
