Het vergeten bombardement
Een ooggetuigenverslag van Martin Landman over het geallieerde vergissingsbombardement op 31 maart 1943, het vergeten bombardement.
Het was woensdag 31 maart, de dag na mijn 16e verjaardag. Ik was met de tram onderweg van een bezoek aan mijn grootouders in de Zaagmolenstraat naar huis in de Justus van Effenstraat. Het was géén schooldag; de lesroosters waren aangepast, omdat de Duitsers onze MULO aan de Rösener Manzstraat hadden gevorderd. Ik had haast.
Niets wees op een naderende catastrofe
Er was die middag voetbaltraining bij Neptunus op Vreelust. Maar op de Nieuwe Binnenweg klonk het naargeestige geluid van het luchtalarm. De tram stopte. Iedereen moest uitstappen en beschutting zoeken. Nu had ik in de afgelopen oorlogsjaren al zoveel maal het luchtalarm meegemaakt (in het eerste jaar was het elke nacht prijs), dat ik er nogal laconiek tegenover stond. Dat bleek een grote misvatting. Ik besloot te gaan lopen. Het was zonnig weer met lichte sluierbewolking en er stond een flinke bries. Niets wees op een naderende catastrofe In de verte hoorde ik wel het gebrom van vliegtuigen, ontploffingen en afweergeschut, maar allengs werd het weer stil. Midden op de Schiedamseweg, ik liep ter hoogte van juwelier Kok, klonk plotseling weer het luchtalarm. Dit keer kreeg ik een onbehagelijk voorgevoel en zocht een portiek om te schuilen. Toen zag ik door de dunne wolkenflarden, op grote hoogte, een eskader bommenwerpers. De weg was verlaten. Het was doodstil, behalve vlak vóór mij, waar vier matrozen van de Kriegsmarine spottend en brallend omhoog wezen. Toen gebeurde het.
De Schiedamseweg na het bombardement op 31 maart 1943
Oorverdovende ontploffingen
In een flits zag ik de brisantbommen duidelijk afgetekend vlak boven de huizen aan de overkant neerkomen. De matrozen lagen gelijk plat op straat. De ontploffingen waren oorverdovend. De luchtdruk was enorm en ik werd met voordeur en al het souterrain ingesmeten. Het was een pandemonium. Ik werd bedolven onder stukken hout, glasscherven en kalk. Rook, stof en vlammen. Ik dacht werkelijk, dat mijn laatste uur had geslagen, maar kwam weer bij mijn positieven, toen ik twee dames boven mij op een los hangende trap zag staan. Gelukkig had ik alleen wat kneuzingen en schaafwonden. Ik sloeg de rommel van mij af. Eén van de vrouwen gilde: “Mijn man ligt dood in de voorkamer”
De eerste Gijsingstraat werd verwoest door de branden na het bombardement op 31 maart.
Vlammen, rook en snerpend glas
Ik schraapte mijn moed bijeen en kroop de slingerende trap op en via de gang naar de voorkamer. Ik bereidde mij voor op het ergste; een ernstig gewonde man in een poel van bloed, maar was niet voorbereid op een enorme anti-climax. Er lag een reeds overleden man opgebaard. Griezelig en bizar. Ik schrok me wezenloos en dacht “Weg wezen”. Ik hielp de vrouwen de trap af en rende half kruipend naar buiten. Het huis stond al in brand. Overal vlammen en rook boven de daken. Honderden mensen renden schijnbaar doelloos en hysterisch gillend in het rond. Overal vlammen en rook boven de huizen. Paniek rondom. De Schiedamse weg was bezaaid met glasscherven. Ik kan nu nog het krassnede, snerpende geluid horen van de voeten van honderden mensen op de glasscherven. Een oud vrouwtje stond wezenloos te kijken met een kanariepietje in een kooi. Her en der lagen gewonden op straat, die al werden geholpen. Op de hoek van de Grote Visserijstraat was een grote ijzerwaren- en gereedschappenhandel met aan de zijkant een blinde muur, waarop een enorme kop was geschilderd van een louche boef met een pet op en de tekst: “Hij loert, géén kans. Lips sluit alles, en goed”. Toen ik naderde zag ik de hele muur met boef en al instorten. Enkele mensen konden maar net ontsnappen.
Eén grote vuurzee
Ik wilde naar huis, Ik was bezorgd en wist niet of Spangen en de Justus van Effenstraat ook waren getroffen en hoe het met mijn familie was. Ik kwam langs het huis van mijn oom in de Gijsinghstraat, dat nog intact was. Later op de dag was het volledig uitgebrand. Het vuur verspreidde zich als en razende, gevoed door de harde wind. Het werd één grote vuurzee. De brandweer kon het niet aan en had niet genoeg bluswater, naar later bleek omdat ook de waterleiding was getroffen.
Thuisgekomen hoorde ik van mijn moeder, dat ze mijn zusje, die naar de groentewinkel in de Taanderstraat moest, in een impuls thuis had gehouden. De zaak had met alle aanwezige schuilende klanten een voltreffer gekregen. Er waren géén overlevenden. Hetzelfde was gebeurd met de praktijk en de patienten van de huisarts dr. Vader. Onder de slachtoffers was een vriendinnetje van mijn zusje. Pas enkele dagen later hoorde ik, dat het huis van de familie van Duin, vader, moeder en vier zoons, in één van de zijstraten van Tussendijken was vernietigd door een voltreffer. De oudste zoon speelde met mij in A1 van Neptunus en was een zeer veelbelovende voetballer. Zijn vader was een bekende figuur bij Neptunus en altijd op het veld te vinden. Het gezin zat met de lunch aan tafel toen Pa besloot om nog even naar zijn kapperszaak aan de overkant te lopen om te zien of alles o.k. was. Hij verloor zijn gehele gezin. Een vreselijk drama. Veel mensen verloren het leven door een voltreffer op een schuilkelder aan de Vierhavenstraat.
Mannen kijken naar de puinhopen aan de Schiedamseweg ter hoogte van de Taandersstraat.
Emotie was een luxe
’s Middags ging ik terug naar het Marconiplein en omgeving en werd de omvang van de ramp pas duidelijk. Zover als het oog kon zien puinhopen en brandende huizen. Ik zag tientallen lijken, die bijna achteloos op een platte vrachtauto waren gelegd. Overal om me heen liepen radeloze mensen, die alles kwijt waren. Ik kwam mijn oom tegen met een kar met huisraad. Zijn huis in de Gijsinghstraat was inmiddels uitgebrand. Als ik eraan terugdenk, kan ik me nauwelijks voorstellen, dat ik alle ellende zo afstandelijk en bijna zonder emoties kon verwerken.Ik was zo murw door de oorlog en de dood was steeds zo nabij, dat je bijna immuun werd. Een vorm van zelfbescherming. Emoties waren een luxe, die je je niet kon permitteren. Het was ieder voor zich, hoewel de mensen solidair waren en elkaar hielpen, waar ze maar konden.
Verontwaardiging gebruikt als propaganda
Na afloop van de ramp bestond aanvankelijk grote verontwaardiging onder de bevolking over deze afschuwelijke “vergissing” van de geallieerden. Van onze vrienden moest je het maar hebben. Uiteraard werd dit uitgebuit en aangewakkerd door de propagandamachine van de Duitsers, de NSB’ers en de pro Duitse media zoals kranten, radio en bioscoopjournaals. Maar allengs werd er positiever tegenaan gekeken onder het motto: “Je kunt geen omelet bakken zonder eieren te breken”. Dat was nu eenmaal de prijs, die we moesten betalen voor de bevrijding van het Duitse juk. Toch kon niemand bevroeden, dat die bevrijding nog lang op zich zou laten wachten en er nog ruim twee zware en heel moeilijke jaren van bezetting, honger en ellende zouden volgen…
Je kunt geen omelet bakken zonder eieren te breken. Dit bombardement was de prijs die we moesten betalen voor bevrijding.
Voor meer ooggetuigenverslagen over de oorlog en wederopbouw kijk op wederopbouwrotterdam.nl
Uitnodiging Herdenking Vergeten Bombardement
De werkgroep Herdenking Vergeten Bombardement nodigt u uit om op vrijdag 31 maart deze verschrikkelijke gebeurtenis te herdenken. Vanaf 12:00 uur ontvangen we u met een kopje koffie of thee in de bibliotheek.
In armste wijken worstelen ze met de kou: ‘Mijn uitkering gaat niet omhoog, maar de prijzen wel’
Bewoners van de armste wijken van Rotterdam worstelen met de kou en de energierekening. Ze kunnen zich warmen in wijkgebouwen. Voorlopig, want ook daar vrezen ze de oplopende stookkosten.
De lessen van BoTu: samenwerken aan social impact bij binnenstedelijke fysieke opgaven
Binnenstedelijke gebiedsontwikkeling gaat om veel meer dan alleen stenen stapelen. Het creëren van maatschappelijke impact is minstens zo belangrijk. Maar hoe dan? In de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken wordt de koppeling expliciet gelegd. Linda Zuijderwijk zet de eerste lessen voor gebiedsontwikkelaars op een rij, aan de hand van twee projecten.
Buurtvader Mohamed werkt druk aan de leefbaarheid van zijn wijk
Elke week loopt buurtvader Mohamed el Youssoufi minimaal twee keer een rondje door de Rotterdamse wijk Bospolder-Tussendijken om te zorgen dat alles netjes is en de mensen zich goed gedragen. Al zes jaar helpt hij de Marokkaanse gemeenschap in zijn wijk als vrijwilliger.
Bewoners en ondernemers uit BoTu halen Europese subsidie binnen
Halverwege 2022 trokken Melva Rosaria, Gabriel Gomes Barros en Dirck Slabbekoorn, twee bewoners en één ondernemer uit Bospolder-Tussendijken (BoTu), enigszins gespannen richting het Stadhuis om voor de Rotterdamse adviesgroep van Kansen voor West (Europees stimuleringsprogramma) te pitchen.
Samen warm de winter door
Met de komst van de herfst zakken de temperaturen en dan doen de stijgende energieprijzen extra pijn. Energiewijk BoTu organiseert op 17 oktober een energieplein om bewoners van Bospolder-Tussendijken te helpen de winter door te komen.
BoTu Bruist 2022
Vrijdag 24 juni ontmoeten we je graag in en rond Park 1943 tussen 10.00 tot 17.00 uur. Een dag in het teken van community building door en voor iedereen die de wijk maakt! Met ontmoetingen om buurtinitiatieven te koppelen, ideeën en inspiratie te delen of zelf in actie te komen.
BoTu in het nieuws
Bospolder-Tussendijken In de multiculturele wijk Bospolder-Tussendijken mogen bewoners beslissen waar gemeentelijk geld naartoe gaat. NRC keek een avond mee bij het maken van de begroting. „Nee, dit gaat écht niet werken.”
Wijkaanpak: professionals maken het verschil door hun contact met burgers
Op 24 mei jl verscheen er een artikel op zorgenwelzijn.nl van redacteur Carolien Stam. Het artikel vertelt over het manifest voor een succesvolle wijkaanpak, dat op initiatief van het Landelijk Platform Buurt- en wijkgericht werken (LPB) en het Landelijk Samenwerkingsverband Actieve bewoners (LSA) is opgesteld. BoTu wordt door Matthijs Uyterlinde, onderzoeker bij het Verwey-Jonker Instituut en één van de schrijvers van het manifest, als voorbeeld genoemd.
BoTu Talks: Wijkraad BoTu-Spangen
Op 16 maart mogen we stemmen voor de Wijkraad. In BoTu-Spangen hebben maar liefst 33 kandidaten zich aangemeld! Wie zijn deze bewoners eigenlijk? En wat vinden zij belangrijk voor de wijk? Dat hoor je in de nieuw talkshow: BoTu Talks!